Μερικοί προσπαθούν να απαντήσουν στο παραπάνω ερώτημα απλά με όρους γεωπολιτικής. Κάποιοι άλλοι εξετάζοντας επιφανειακά και μονοσήμαντα την παράμετρο της σημερινής τιμής πώλησης και όχι της πραγματικής και διαχρονικής αξίας του αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Αντιθέτως, η ορθή αξιολόγηση αυτής της στρατηγικής επιλογής για τη χώρα μας απαιτεί τη θεώρηση ενός ευρέος φάσματος συγκριτικών πλεονεκτημάτων που αυτή προσφέρει. Στο παρόν άρθρο θα προσπαθήσω να εξηγήσω γιατί η Ελλάδα οφείλει να επιδιώξει την εισαγωγή ποσοτήτων LNG και για ποιους -αμιγώς εμπορικούς - λόγους η συγκεκριμένη επιλογή υπερτερεί έναντι των υπολοίπων εναλλακτικών.

Αυτή τη στιγμή η Ελλάδα προμηθεύεται το μεγαλύτερο μέρος του φυσικού αερίου που καταναλώνει (περίπου 60%) από τη Ρωσία. Ο υπολογισμός της τιμής του αερίου πραγματοποιείται με βάση την τιμή του αργού πετρελαίου και δευτερευόντως με βάση ένα ?καλάθι? ενεργειακών αγαθών όπως το μαζούτ και ο άνθρακας. Επίσης, η ΔΕΠΑ - δημόσια εταιρεία που εισάγει το αέριο- υπόκειται σε ρήτρες ελάχιστης κατανάλωσης, τις οποίες μετακυλίει στους πελάτες της, όταν αυτές ενεργοποιούνται.

Σύμφωνα με αυτές τις ρήτρες, η ΔΕΠΑ οφείλει να αγοράζει μία ελάχιστη ποσότητα αερίου σε ετήσια βάση από τη ρωσική Gazprom, ακόμη και αν η εθνική ζήτηση στην Ελλάδα δεν το επιτρέπει. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτέλεσε το έτος 2014, όπου η ΔΕΠΑ εκλήθη να πληρώσει ρήτρα 35 εκατομμυρίων δολαρίων εξαιτίας της ενεργοποίησης της σχετικής ρήτρας στο συμβόλαιο προμήθειας της από τη Ρωσία.

Παρόμοιοι όροι ισχύουν και για τις υπόλοιπες δύο πηγές τροφοδοσίας της ελληνικής αγοράς: το Αζερμπαϊτζάν (μέσω της τουρκικής BOTAS) και την Αλγερία (μέσω LNG).

Συνεπώς η ΔΕΠΑ -και μέσω αυτής ολόκληρη η εθνική οικονομία- είναι εκτεθειμένη στην άνοδο των διεθνών τιμών του πετρελαίου καθώς και στον κίνδυνο της ασθενικής εθνικής ζήτησης. Ας δούμε όμως πώς ο πιθανός ερχομός του αμερικανικού LNG είναι σε θέση να ελαχιστοποιήσει τους παραπάνω κινδύνους για την Ελλάδα.

Πρώτον, στα συμβόλαια προμήθειας LNG από τις ΗΠΑ δεν υφίσταται η ίδια ρήτρα ελάχιστης κατανάλωσης. Δηλαδή, η ελληνική εταιρεία που θα συνάψει ένα μακράς διάρκειας συμβόλαιο εισαγωγής αμερικανικού LNG δεν χρειάζεται να εξασφαλίσει ένα ελάχιστο επίπεδο κατανάλωσης στο διηνεκές. Η ευελιξία αυτή προσφέρεται στον πελάτη φυσικά με κάποιο οικονομικό αντάλλαγμα, το οποίο όμως αντιστοιχεί μόνο στο τέλος υγροποίησης του φυσικού αερίου που καταβάλλει στον προμηθευτή και όχι στο συνολικό κόστος του φυσικού αερίου.

Ακόμη όμως και αυτή την οικονομική επιβάρυνση, ο παραλήπτης του φυσικού αερίου μπορεί πρακτικά τουλάχιστον να την εξαλείψει, καθώς αποκτά τον τίτλο ιδιοκτησίας του κάθε φορτίου με όρους FOB (Free?On?Board) και όχι CIF (Cost-Insurance-Freight) όπως για παράδειγμα ισχύει στην περίπτωση της Αλγερίας. Πρακτικά αυτό σημαίνει πως ο Έλληνας παραλήπτης του αμερικανικού φορτίου έχει την επιλογή να το μεταφέρει και να το πουλήσει σε οποιαδήποτε αγορά του κόσμου. Αντιθέτως, ο παραλήπτης ενός CIF φορτίου καθίσταται «κύριος» του φυσικού αερίου μόλις αυτό φτάσει στη δεξαμενή αποθήκευσής του. Συνεπώς, το αμερικανικό LNG δίνει στον πελάτη την ευελιξία κάθε φορά να επιλέγει τη βέλτιστη γι' αυτόν εμπορική επιλογή. Αυτή η ευελιξία -ή αλλιώς «physical option» κατά την τεχνική ορολογία- μεταφράζεται σε μία πολύ υψηλή οικονομική αξία, που δύναται να κεφαλαιοποιήσει ο αγοραστής.

Μία ακόμη σημαντική παράμετρος είναι το γεγονός πως η τιμή του αμερικανικού LNG υπολογίζεται με βάση τις τιμές φυσικού αερίου όπως αυτές διαμορφώνονται στην εθνική αγορά των ΗΠΑ, γνωστή ως Henry Hub. Η εν λόγω αγορά αποτελεί σήμερα την αγορά με τη μεγαλύτερη ρευστότητα και τον υψηλότερο βαθμό ανταγωνισμού στον κόσμο και δεν επηρεάζεται από τις τιμές πετρελαίου. Συνεπώς, πρόκειται για μία υγιή αγορά, που λειτουργεί με όρους διαφάνειας και στην οποία μπορεί να δραστηριοποιηθεί εύκολα οποιοσδήποτε στον κόσμο, με στόχο την καλύτερη αντιστάθμιση του ρίσκου του. Επομένως, η προσθήκη LNG αμερικανικής προέλευσης στο εθνικό μας ενεργειακό μείγμα θα μειώσει σημαντικά την έκθεση της ελληνικής αγοράς στις παγκόσμιες τιμές πετρελαίου.

Παράλληλα, θα επιτρέψει την εκπλήρωση μίας ικανής και αναγκαίας συνθήκης για την εξέλιξη της χώρας μας σε πραγματικό ενεργειακό hub, αυτή της γεωγραφικής συνάντησης σε ελληνικό έδαφος ποσοτήτων αερίου που τιμολογούνται βάσει διαφορετικών θεμελιωδών παραμέτρων (πετρέλαιο, αμερικανικό φυσικό αέριο). Αυτή η «γεωγραφική συνάντηση» - εφόσον πραγματοποιείται εντός μίας απελευθερωμένης αγοράς - δημιουργεί ευκαιρίες «arbitrage» και ταυτόχρονα το κίνητρο για τη διαρκή βελτιστοποίηση του ενεργειακού χαρτοφυλακίου κάθε εταιρείας. Το τελευταίο οδηγεί νομοτελειακά και στη μείωση του ενεργειακού κόστους για τους καταναλωτές.

Ως επίλογο της εν λόγω ανάλυσης αντιπαραθέτω το κύριο επιχείρημα όσων προβλέπουν πως το αμερικανικό LNG δεν χρειάζεται να φτάσει στην Ελλάδα. Το επιχείρημα αυτό εστιάζει αποκλειστικά στη σύγκριση των σημερινών τιμών πώλησης. Τη στιγμή που γράφεται αυτό το άρθρο, το αμερικανικό LNG - παραδοτέο στην Ελλάδα - είναι πιο ακριβό κατά περίπου 0,5 $/MMBtu έναντι τιμής 4,5 $/MMBtu που απολαμβάνει σήμερα η ΔΕΠΑ εξαιτίας των ασυνήθιστα χαμηλών τιμών πετρελαίου. Αυτή η ανάγνωση όμως είναι υπεραπλουστευμένη και σχεδόν παραπλανητική διότι αγνοεί την εγγενή οικονομική αξία που αντιστοιχεί στη σημαντική επιχειρησιακή και εμπορική ευελιξία που προσφέρει το αμερικανικό LNG και η οποία αναλύθηκε παραπάνω. Αυτή η εγγενής οικονομική αξία αναμφισβήτητα ξεπερνά τα 0,5 $/MMBtu.

Τέλος, η σημερινή επάρκεια κοιτασμάτων στις ΗΠΑ εγγυάται πρακτικά σε ορίζοντα 20ετίας τιμές παραδοτέου φυσικού αερίου στην Ελλάδα που δεν θα ξεπερνούν τα 6 $/MMBtu, μια τιμή που απολάμβανε η Ελλάδα όταν η τιμή πετρελαίου κυμαινόταν στα 50 δολάρια ανά βαρέλι. Ακόμη και αν παραβλέψει κανείς όλα τα υπόλοιπα προαναφερθέντα συγκριτικά πλεονεκτήματα, οφείλει να παραδεχτεί πως από μόνη της αυτή η εγγύηση είναι πολύτιμη. Διότι, αλήθεια, ποιος μπορεί σήμερα να δεσμευτεί πως οι τιμές πετρελαίου θα παραμείνουν σε επίπεδα χαμηλότερα από τα 50 δολάρια/βαρέλι για τα επόμενα 20 χρόνια, ώστε να απορρίψει το αμερικανικό LNG ως μία «ακριβή» επιλογή;