ΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ της αγοράς δεν δείχνουν ανήσυχοι για τον ενεργειακό τομέα μέσα στο 2025. Αυτό φαίνεται να προκύπτει από τα αποτελέσματα της ετήσιας συζήτησης Στρογγυλής Τράπεζας των στελεχών του Greek Energy Forum (GEF), που φέτος διεξήχθη διαδικτυακά μέσα στον Φεβρουάριο.

ΤΕΣΣΕΡΑ ανώτερα στελέχη του ελληνικού think tank, η δρ Βαλεντίνα Ντεντή, αντιπρόεδρος, o Μενέλαος Βακαλόπουλος, Head του γραφείου Λονδίνου, ο Μιχάλης Μαθιουλάκης, ακαδημαϊκός διευθυντής και ο Αντώνης Παναγιωτόπουλος, μέλος του Δ.Σ., υπό τον συντονισμό του συναδέλφου τους Πάνου Μαυροειδή, μέλους της Εκτελεστικής Επιτροπής, μοιράστηκαν με το κοινό τις εκτιμήσεις τους για τις αγορές ενέργειας το έτος 2025.

Από τα δεδομένα που παρουσιάστηκαν, μπορούμε να σταχυολογήσουμε μια σειρά από σημαντικούς παράγοντες που ενδέχεται να απασχολήσουν την αγορά μέσα στο 2025 όσον αφορά την ενεργειακή μετάβαση, τις γεωπολιτικές εξελίξεις, τις τιμές ενέργειας, τις επενδύσεις του ενεργειακού τομέα και τις πολιτικές για το κλίμα σε Ευρώπη και Ηνωμένες Πολιτείες.

ΟΣΟΝ αφορά την προσφορά και τις τιμές πετρελαίου και φυσικού αερίου, η δρ Βαλεντίνα Ντέντη αναφέρθηκε στις συνεχιζόμενες γεωπολιτικές εντάσεις και τις ενεργειακές πολιτικές σε σχέση με την ενεργειακή μετάβαση, που εξακολουθούν να δοκιμάζουν την ανθεκτικότητα των ενεργειακών αγορών και να διαμορφώνουν το πλαίσιο των πολιτικών έναντι των ορυκτών καυσίμων αλλά και των καθαρότερων μορφών ενέργειας.

Στις αγορές αργού πετρελαίου αναμένεται ισχυρή αύξηση της παραγωγής και προσφοράς από χώρες όπως οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και η Βραζιλία και σε παγκόσμιο επίπεδο προβλέπεται ότι η παραγωγή θα υπερβεί τη ζήτηση.

Η νέα αμερικανική κυβέρνηση Τραμπ, εκτός από το πετρέλαιο σχεδιάζει να αυξήσει και την παραγωγή αερίου και να ενισχύσει τον ρόλο της πυρηνικής ενέργειας (SMRs) στο ενεργειακό μίγμα της χώρας.

Σημαντικό παράγοντα κινδύνου θα αποτελέσει η στάση την οποία θα τηρήσει έναντι του Ιράν και έναντι των κυρώσεων κατά του σκιώδους στόλου της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

Η δρ Ντέντη σημείωσε ότι η αναμενόμενη σημαντική αύξηση προμηθειών αμερικανικού LNG που θα τροφοδοτήσει την παγκόσμια αγορά, δύναται να φθάσει έως και τα 40 bcm, ενώ ήδη παρατηρείται αύξηση της ευρωπαϊκής ζήτησης για LNG, καθώς η διακοπή της Ρωσοουκρανικής Συμφωνίας για τη διέλευση αερίου προς την Ε.Ε. αφαιρεί από

την ευρωπαϊκή αγορά ετήσια ποσότητα περίπου 15 bcm.

Η Ελλάδα ανταποκρίθηκε αποτελεσματικά στις προκλήσεις των δύο τελευταίων ετών, υλοποιώντας σημαντικά έργα υποδομών φ.α. και είναι σε θέση αυτή τη στιγμή να εισάγει επαρκείς ποσότητες φ.α. και LNG, αλλά και να εξάγει προς τις γειτονικές της χώρες.

Το γεγονός όμως ότι εξακολουθεί να είναι εξαρτημένη από τις εισαγωγές αερίου και LNG σημαίνει ότι οτιδήποτε συμβαίνει στις διεθνείς αγορές αερίου την επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό.

ΣΕ ΣΧΕΣΗ με τις εξελίξεις στις ενεργειακές και εμπορικές συναλλαγές Ε.Ε.- ΗΠΑ, ο Μιχάλης Μαθιουλάκης εκτίμησε πως η εκλογή Τραμπ από μόνη της δείχνει ότι ίσως να μην οδηγήσει σε τόσο σημαντικές αλλαγές στον τομέα της ενέργειας.

Παράλληλα, οι εκλογές του 2024 σε χώρες της Ε.Ε. και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συνοδεύτηκαν από μια αλλαγή νοοτροπίας σε σχέση με τον επιθυμητό ρυθμό ανάπτυξης των πράσινων μορφών ενέργειας και το κατά πόσο είναι εύκολο να ενσωματωθούν οι ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα σύμφωνα με την Πράσινη Ατζέντα της Ε.Ε.

Η αλλαγή αυτή συμπληρώνεται κι από μια ωριμότερη στάση σε πανευρωπαϊκό επίπεδο σε σχέση με τον ρόλο του φυσικού αερίου και των υποδομών του για τα ενεργειακά συστήματα στην Ευρώπη, καθώς και για την εφεξής συνεργασία με σημαντικούς εμπορικούς εταίρους στον τομέα του φ.α., όπως οι ΗΠΑ και η Νορβηγία.

Το ανανεωμένο ενδιαφέρον στην Ευρώπη για τον ρόλο του φ.α. εγείρει πάντως κινδύνους για επαναφορά της συζήτησης για πιθανή αύξηση των ρωσικών προμηθειών φθηνού φ.α. στην Ε.Ε., κάτι που θα πρέπει να αποκλειστεί κατηγορηματικά.

Παράλληλα, η Τουρκία, το τελευταίο διάστημα και μετά τις εξελίξεις στη Συρία, επιδιώκει να αναλάβει ρόλο ενεργειακού κόμβου, προβάλλοντας το αφήγημα ότι το αέριο το οποίο θα εξάγει δεν είναι απαραίτητα ρωσικής προέλευσης αλλά αποτελεί ένα μίγμα από διάφορες πηγές (Turkish blend).

Ο κ. Μαθιουλάκης ανέφερε ότι ενώ το αφήγημα αυτό έχει αποκτήσει απήχηση σε κάποιους κύκλους στην Ευρώπη, εν τούτοις στερείται θεμελίωσης, ενώ η Ε.Ε. θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτική και να διασφαλίσει ότι θα εφοδιάζεται με αέριο από πολλούς και διαφορετικούς εναλλακτικούς προμηθευτές, ώστε να μην είναι εξαρτημένη από κανέναν.

ΤΟ ΘΕΜΑ των τιμών ηλεκτρισμού επίσης κατατάσσεται μέσα στα σημαντικά ζητήματα του 2025, με τον Μενέλαο Βακαλόπουλο να αναφέρεται στο ότι οι αρνητικές τιμές ηλεκτρισμού και το φαινόμενο που είναι γνωστό ως κανιβαλισμός των τιμών (price cannibalization) δημιουργούν προβλήματα στους asset operators που θέλουν να διατηρήσουν την αγοραία αξία των έργων τους και αποτελούν πλέον σημαντικές προκλήσεις στις περισσότερες ευρωπαϊκές αγορές.

Εξίσου κρίσιμο ζήτημα αποτελεί για τους energy developers και η μεγάλη αναμονή για πολλά χρόνια μέχρι να μπορέσουν να συνδεθούν στο ηλεκτρικό δίκτυο, το οποίο αντιμετωπίζει ήδη σημαντικό πρόβλημα συμφόρησης (congestion) λόγω χρόνιας έλλειψης επενδύσεων στην αναβάθμιση των υφιστάμενων υποδομών.

Οι θεσμικοί επενδυτές στρέφουν πλέον το ενδιαφέρον τους στις μονάδες αποθήκευσης ενέργειας με μπαταρίες, γεγονός το οποίο θα γίνει ιδιαίτερα εμφανές το 2025. Το πρόβλημα με τις περικοπές ΑΠΕ στην Ελλάδα είναι σημαντικό και σχετίζεται με την υπάρχουσα κατάσταση του δικτύου, αλλά δύναται να αντιμετωπιστεί με την ολοκλήρωση έργων επέκτασης του δικτύου των ηλεκτρικών διασυνδέσεων εγχώρια και διεθνώς.

Παράλληλα, η εκλογή Τραμπ δεν δείχνει ότι θα έχει αρνητική επίπτωση στις επενδύσεις σε παραδοσιακές τεχνολογίες όπως τα φωτοβολταϊκά και τα χερσαία αιολικά, καθ’ όσον αποτελούν πλέον ώριμα assets, με υψηλές αποδόσεις για τους επενδυτές.

Για assets όπως οι μπαταρίες, ο κ. Βακαλόπουλος ανέφερε ότι τα θεμελιώδη της αγοράς είναι εν πολλοίς αυτά που θα καθορίσουν την περαιτέρω πορεία τους και την υποστήριξή τους ή όχι από την κυβέρνηση Τραμπ.

Η μόνη καθαρή τεχνολογία η οποία δεν φαίνεται ότι θα υποστηριχθεί από την κυβέρνηση Τραμπ είναι οι υπεράκτιες αιολικές μονάδες, με σημαντικούς ομίλους, όπως η BP, να ανακοινώνουν την εγκατάλειψη σχετικών έργων στις ΗΠΑ.

ΟΣΟΝ αφορά το κλίμα, ο Αντώνης Παναγιωτόπουλος επεσήμανε πως οι πολιτικές στην Ε.Ε. και στις ΗΠΑ αναμένεται να εμφανίσουν σημαντικές αποκλίσεις το 2025, καθώς στην Ε.Ε. αναμένεται να συνεχιστούν, ενώ στις ΗΠΑ δίνουν πλέον μεγαλύτερη έμφαση στα ορυκτά καύσιμα και υιοθετούν φορολογικές ελαφρύνσεις για να ενισχύσουν τις εταιρικές επενδύσεις.

Ωστόσο, η εκτίμηση είναι ότι η δυναμική που δημιούργησε το νομοθέτημα Inflation Reduction Act δεν θα διαταραχθεί την περίοδο Τραμπ, διατηρώντας τις ευμενείς συνέπειες για την παραγωγικότητα και την αποδοτικότητα της αμερικανικής οικονομίας και του επιχειρείν.

Η αυξημένη σημασία που απέκτησαν τα ζητήματα ενεργειακής ασφάλειας τα τελευταία τρία έτη, αναπόφευκτα συνέβαλε στην επιβράδυνση των Ευρωπαϊκών Κλιματικών Στόχων για το 2030.

Για να αντιμετωπίσουν τις αυξημένες προκλήσεις ενεργειακής ασφάλειας, τα ευρωπαϊκά ενεργειακά συστήματα βασίζονται κυρίως στη συμβολή των ορυκτών καυσίμων. Αυτό συνεπάγεται την καθυστέρηση της απανθρακοποίησης του ενεργειακού μίγματος σύμφωνα με τους φιλόδοξους ευρωπαϊκούς στόχους.

Ο κ. Παναγιωτόπουλος σημείωσε ότι μέχρι στιγμής η κλίμακα της κλιματικής απειλής δεν έχει γίνει ευρύτερα κατανοητή, διότι ο κλιματικός κίνδυνος δεν έχει ποσοτικοποιηθεί επαρκώς.

Πάντως, πολιτικές όπως αυτές που εφαρμόζει η Ε.Ε. για την τιμολόγηση του άνθρακα θα συμβάλουν προς αυτή την κατεύθυνση και θα διευκολύνουν τη διαμόρφωση διαφορετικών σεναρίων στο μέλλον σε σχέση με την αντιμετώπιση της απειλής της κλιματικής αλλαγής.